TVN Home » Tijdschrift Theosofia » Archief » 2006 » December » Verenigingsnieuws
Groepsfoto theosofen

Verenigingsnieuws

Naarden, zomerschool TVN, De Mahatma Brieven, van 7 t/m 9 juli 2006, met de internationale presidente Radha Burnier

Omdat de lezingen van Radha Burnier mogelijk te zijner tijd in Theosofia zullen verschijnen, volgt onderstaand een verslag van de plenaire besprekingen met vragen en antwoorden.

De vragen van de deelnemers en de antwoorden van Radha waren zeer verhelderend en soms een beetje onthutsend. Dat kwam het totaalinzicht ten goede.

De Zomerschool was duidelijk in drieën ingedeeld. Elke dag had een ander thema. De vragen en de antwoorden die daaruit voortkwamen, sloten daarbij aan.

Dag één was gewijd aan “De twee werelden: de wereld van maya en de wereld van licht”. Radha sprak over de kenmerken van de wereld van maya: het gevoel van tijd, waardoor ambitie gevoed wordt: de ‘drang om’ iets te bereiken binnen een bepaalde tijdsspanne bijvoorbeeld.

Een vraag die in één van de werkgroepen opkwam was daar ook op gericht. Het doorbreken van de maya-wereld is een ervaring van verlichting. Echter, in onze menselijke evolutie zitten ook cyclische wetmatigheden. Hoe verhoudt de cycliciteit van deze evolutie zich tot de eenmalige doorbraken van maya (de verlichtingservaringen)? Radha wees er meteen op dat men met een dergelijke vraag nog het verschijnsel tijd in bewustzijn heeft en dat dit dus op een verborgen ambitie kan duiden. Het gaat er evenwel om, om ongeconditioneerd te raken. Daarvoor moeten we onze beperkingen leren kennen, en heel specifiek op zoek gaan naar datgene wat weldadig is voor iedereen. Daarvoor moeten we de omstandigheden zoeken waar de wetmatigheden van het Ene zich kunnen uitdrukken in het vele.

Een tweede vraag: kan de wereld van het Licht worden gezien als een “causal world”, een ‘oorzakelijke wereld’? Dit ontlokte Radha een ander antwoord over zelfvergetelheid. Op het moment dat we onszelf vergeten, echte sympathie en compassie hebben, als ons denkvermogen verstilt, we een gevoel hebben van harmonie met het zijnde, dan hebben we mogelijk een ‘verlichtingservaring’, een ervaring waarbij we ons minder ‘afgescheiden’ van de wereld voelen. De zelfvergetelheid is sterker in een diepere innerlijke laag waarin ook diepe rust is, een staat van liefde waarin we niets voor onszelf willen. Dán zijn we dichter bij de wereld van het licht. Door onze innerlijke geestelijke afstemming te veranderen kunnen we de afstand overbruggen tussen onze wereld en de wereld van het licht.

Secretariaat, bibliotheek, boekhandel en uitgeverij zijn van dinsdag 26 december tot en met vrijdag 29 december gesloten.

234        Theosofia 107/6 · december 2006

Een volgende vraag was of maya noodzakelijk is? Radha antwoordde direct dat dat eigenlijk geen reële vraag is, omdat maya zelf niet reëel is! Ze zette daar de vraag naast of het optreden van een fata morgana noodzakelijk is? Maya is immers illusie: als je erin zit, voelt het misschien als een werkelijkheid, maar als de luchtspiegeling oplost, realiseer je je dat het een illusie was. Elk gevoel van afgescheidenheid is in feite een illusie. Maya is een ‘weerspiegeling’ van de werkelijkheid. Als het gevoel van ‘zelf’ verdwijnt, is er geen maya meer. Maya is dan niet meer ‘noodzakelijk’. Radha nam deze vraag op om meer in het algemeen te benadrukken dat het mogelijk is om maya te doorbreken door een groter observatievermogen en door nadenkend in het dagelijkse leven te staan. Natuurlijk is er karma dat we moeten afwerken, karma dat aan onze persoonlijkheid gerelateerd is. Maar als je die dingen steeds minder op jezelf betrekt, als het er minder toe doet of iemand aardig/onaardig voor je is, maar het in plaats daarvan belangrijker voor jou wordt hoe je daarop reageert, dan doe je je ontwikkeling goed. Je moet jezelf daarom steeds observeren en je motivatie, je beweegredenen voor je handelingen in het dagelijks leven, goed in de gaten houden.

De tweede dag was gewijd aan de voorwaarden voor het verkrijgen van diepere kennis. Ingaand op het verschil tussen kennis en wijsheid en het besef dat het denken ‘de doder van het werkelijke kan zijn’ (zie H.P. Blavatsky, De stem van de stilte , fragment 1 nummer 3: “Het denken is de machtige verdelger van het Werkelijke”) kwam in één groep de vraag op of wijsheid méér is dan toegepaste kennis? En wat is de verhouding tussen compassie en wijsheid?  Dat was een kolfje naar Radha’s hand; “Er is geen ‘verhouding’, want compassie en wijsheid zijn hetzelfde!” Je moet jezelf niet beperken door mentaal te bedenken hoe je compassie toepast. Je kunt een mededogende benadering in het leven nastreven. De details bij de toepassing daarvan moeten uit een heldere perceptie voortkomen. Kortom, je moet proberen op je ‘gevoel’ af te gaan dat wel moet sympathiseren, maar niet sentimenteel moet zijn. Als je daarbij vergissingen maakt, moet je het karma daarvan ondergaan en gewoon leren.

Dat bracht de volgende vragen naar voren over de rol van karma (de wet van oorzaak en gevolg) en dharma (wet, plicht, de grondslag waarop de schepping en de universele wetten van de natuur berusten). Soms zijn die duidelijk, vond een bepaalde groep, maar soms ook niet en dan twijfelt een mens over zijn/haar dharma en karma. Radha wees erop dat er meestal geen directe mogelijkheden zijn om je dharma/plicht te bepalen. Er zijn universele plichten en individuele plichten. Plicht is een vertaling van dharma. In het leven vervul je je plichten, maar de resultaten daarvan kun je niet altijd bepalen. Een concreet antwoord is daarom niet te geven. Op elk gebied binnen je levenssituatie zijn er bepaalde plichten ten opzichte van de andere wezens om je heen. In al die situaties kun je bedenken wat je plicht zou kunnen zijn, maar je kunt niet van tevoren vastleggen wat je plichten zijn, je dharma is. Wel kun je je bedenken dat universele verantwoordelijkheden de basis zijn voor alle andere plichten. Die verantwoordelijkheden zijn het leven te ondersteunen, betrokken en mededogend te zijn. Ook eerlijkheid en directheid horen bij het universele dharma: je moet jezelf en anderen niet misleiden. Oprechtheid is een belangrijke plicht. Karma wordt gevormd door de gebeurtenissen die je overkomen, maar is alles wat je overkomt karma? Kijk naar het gehele proces van die gebeurtenissen. Karma is een uitdrukking van kosmische orde: er is in dit universum een fantastisch evenwicht. Er is evenwicht tussen ‘expanding’, een uitbreidende tendens, en ‘contracting’, een samentrekkende tendens. Kijk naar hoe de gebeurtenissen in jouw leven daaronder te beoordelen zijn. Alles in dit universum wil groeien. Besef dat de jou beperkende gebeurtenissen je juist groeimogelijkheden bieden. Kortom, de impact die karma heeft, hangt af van  wie je bent. Zijn wij in harmonie met onszelf, met onze omgeving? Of verstoren wij die harmonie, door ontrouw aan onszelf te zijn bijvoorbeeld? Lijden, dat karma vaak met zich meebrengt, kan niet anders dan tot grotere wijsheid en compassie leiden. Hoe reëel zijn pijn en plezier? Wellicht reëel in de zin van dat ze zich als werkelijk gevoel manifesteren, maar niet reëel vanuit het perspectief van de wereld van licht. Hoe wij omgaan met die pijn, met dat plezier, is uiterst reëel en van betekenis voor onze weg naar het licht.

Theosofia 107/6 · december 2006        235

De derde dag was gewijd aan de vraag “Wat de Mahatma’s hoopten dat de Theosophical Society zou bereiken”. Radha benadrukte tijdens haar ochtendvoordracht de broederschap van ons eerste doeleinde en vertelde hoe de Mahatma’s er bij Sinnet op aandrongen om tolerantie te ontwikkelen. Tolerantie voor andere invalshoeken in de theosofie bijvoorbeeld. Als een christen een goed christen is, hoeft hij geen hindoe-goeroe te zoeken, en andersom evenmin. Een goede hindoe/boeddhist kan binnen zijn eigen ontwikkelingsstroom voldoende voeding voor de eigen ontwikkeling vinden. Al deze ‘stromingen’ moeten binnen de Theosophical Society echter wél samenwerken en elkaars pad kunnen verdragen en respecteren. Een ander probleem betreft de vraag naar ‘autoriteit’. In een spirituele setting is het uiterst belangrijk dat de deelnemers geestelijk vrij worden gelaten en niet door autoriteit of autoriteitsgeloof of autoriteitsgedrag worden geknecht. We moeten de dingen zélf onderzoeken om te kunnen groeien in werkelijk begrip.

Groepsfoto van de deelnemers aan de zomerschool. (Deze foto stond eveneens in Theosofia nummer 5.)

236        Theosofia 107/6 · december 2006

Hierover werden veel vragen gesteld, bijvoorbeeld: Is het niet voldoende om jezelf te zijn? Radha antwoordde hierop dat het er maar vanaf hangt wat hier met het ”zelf” wordt bedoeld. Als je overheerlijk in je bedje ligt, maar eigenlijk had beloofd om iemand te helpen met boodschappen doen, kan het zo voelen alsof trouw zijn aan jezelf zou betekenen om daar maar te blijven liggen. Zo ‘ligt’ het natuurlijk niet. Ons eigen ego, en ook gewoon het lichaamselementaal dat we hebben, kan ons natuurlijk voorspiegelen dat we iets zouden willen of wensen. De vraag is echter of wij het zelf zijn, het Zelf, dat dat oprecht wenst. Een tweede vraag was of het niet voldoende is om met anderen in contact te treden, te communiceren vanuit jezelf, anderen deelgenoot te maken van je innerlijk leven? Ja, zei Radha, het kan natuurlijk geen kwaad om persoonlijke dingen uit te wisselen. Je kunt er zelfs nog iets van opsteken of op een gedachte worden gebracht. Het is echter heel belangrijk om niet op een persoonlijk niveau te blijven steken. Het persoonlijke niveau moeten we langzamerhand overstijgen om het bovenpersoonlijke in onszelf en de ander te kunnen aanraken.

Laatste vraag: als je De Brieven leest, weet je dat het de Mahatma’s het meeste was gelegen aan de doelstelling van broederschap en het stimuleren van humaniteit, zonder onderscheid des persoons, huidskleur, klasse, geloof of overtuiging. Dat is nog altijd een belangrijk thema voor dez e wereld.

De doelstellingen van de vereniging zijn nog altijd dat brede werkveld. Waarom is de correspondentie vanuit de Mahatma’s dan opgehouden? (Even voor de duidelijkheid: in 1900 is de laatste (bekende) brief verschenen, zie Theosofia 6, december 1999). Radha gaf als antwoord dat de Mahatma’s hadden begrepen dat ze alles gegeven hadden dat de mensheid aan het einde van de 19 e eeuw gegeven kon worden. De mensheid moest nu zelf aan het werk. Zoals in de Theosophical Society, die een voorbeeld moet zijn van een ernstige zoektocht (queeste) naar waarheid. Eenheid impliceert onder meer een concentratie van “magnetische” krachten die voortkomen uit een vurig verlangen naar waarheid. We accepteren immers niet het idee van een persoonlijk gemaakte God. Het Universele Leven is het goddelijke en dat is overal . We kunnen eerbied hebben voor het geestelijke in de natuur, de onzichtbare oorzaak in alle dingen die zich onophoudelijk manifesteert. Onze vereniging is er voor het verheffen van het menselijke bewustzijn als geheel.  Het Pad, de Weg komt immers niet uit de wil van het lagere (persoonlijke) denken, maar het wordt ontdekt door het uitgesleten pad van routine te verlaten en in de richting te gaan van dat wat niet vernietigd kan worden. Bij dat laatste heeft iedereen natuurlijk een eigen beeld en inzicht. Krishnamurti sprak van waarheid als “een land zonder paden”. Dat betekent ook dat harmonie wordt bereikt door het eigen pad te kunnen relativeren en het pad van een ander te kunnen begrijpen als noodzakelijk voor die ander.

Peter J. Smit

Voorjaarsdag TVN
Naarden 03-03-2007
Het web der schepping, theosofie en kunst in Nederland rond 1900

Op 3 maart 2007 zal dr. Marty Bax spreken over de manier waarop de theosofie in de Nederlandse kunst tussen 1880 en 1920 heeft doorgewerkt en hoe men dit kan herkennen. Zij is in 2004 op dit onderwerp gepromoveerd. Vorig jaar verscheen haar proefschrift Het web der schepping. Theosofie en kunst in Nederland van Lauweriks tot Mondriaan bij SUN Uitgevers in Amsterdam.

Marty Bax heeft deze relatie in een brede culturele context geplaatst. De introductie van de theosofie in Nederland was mogelijk dankzij de inspanningen van groepjes gelijkgezinden die de secularisatie van het Nederlands geestesleven vanaf 1850 op gang brachten: liberale vrijmetselaren, vrijdenkers van De Dageraad en spiritisten van allerlei slag.

Theosofia 107/6 · december 2006        237

In de tweede helft van de negentiende eeuw veranderde ook het stroomgebied van de kunst ingrijpend. Een van de gevormde rivieren was de moderne theosofie. Deze werd een belangrijke inspiratiebron voor symbolisme, expressionisme en abstractie. In Nederland werden enkele honderden kunstenaars lid van de Theosofische Vereniging. In de Nieuwe kunst, de geometrische richting van de kunstnijverheid, in het bouwkundig expressionisme van de Amsterdamse School en in diverse richtingen in de schilderkunst, van realistisch tot abstract, zijn theosofische ideeën richtinggevend geweest.

Marty Bax zal in haar lezing de ambiance schetsen, waarin de theosofie in Nederland vaste grond onder de voeten kreeg, en van waaruit de kunstenaars bij de Theosofische Vereniging betrokken raakten en activiteiten gingen ontwikkelen. Zij zal vervolgens ingaan op de hoofdthema´s van de theosofie, zoals die in de schilderkunst, kunstnijverheid en architectuur terug te vinden zijn. Waar van belang worden visuele relaties gelegd met kunstenaars en stromingen, die niet officieel theosofisch kunnen worden genoemd, maar die wel de geest van de tijd weerspiegelen.

Kunstenaars die de revue zullen passeren zijn onder anderen: Herman Heijenbrock, Janus de Winter, Piet Mondriaan, Frans Zwollo, Jan Toorop, Theo van Doesburg, Karel de Bazel, Mathieu Lauweriks, Hein Berlage, Michiel Brinkman en Leen van der Vlugt. Ook zal zij beelden vertonen van kunstwerken uit het archief van de Theosophical Society in Adyar, die nog niet eerder bekend waren.

Marty Bax is zelfstandig kunsthistoricus. Zij heeft in opdracht van musea en instellingen aan vele exposities en projecten meegewerkt, zoals The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890-1985 (Den Haag 1987), Mondriaan aan de Amstel 1892-1912 (Amsterdam 1994), Okkultismus und Avant-garde. Von Munch bis Mondrian (Frankfurt am Main 1995), Bloeiende symbolen. Bloemen in de kunst van het fin de siècle (Den Bosch 1999), Organische architectuur. Mens en natuur als inspiratie voor het bouwen (Amsterdam 2002-2003) en In het diepst van mijn gedachten… Symbolisme in Nederland 1890-1935 (Assen 2004).

Europese School Athene 14-21 oktober 2006

Het thema was dit jaar “Cracking the Estoteric Code” en er waren dit jaar ongeveer 60 deelnemers uit België, Duitsland, Finland, Frankrijk, uiteraard Griekenland, Hongarije, Macedonië, Nederland (5!), Puerto Rico, Rusland, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Zweden. Hieronder slechts enkele indrukken.

Vrijwel alle inleiders gebruikten de moderne manier van presenteren met laptop en beamer, waardoor alles begeleid werd door prachtige schema’s en foto’s die op de muur werden geprojecteerd. De meeste inleidingen zijn gefilmd en op dvd of geluidscassette verkrijgbaar bij de Europese School,

– Harold Tarn, die de school opende met de woorden “wishing you a cracking good time”, bracht ons bij zijn lezing uiteraard weer in aanraking met de klassieke muziek, dit keer Beethovens Fidelio: “God! How dark it is!”. Het gaat over de strijd tussen goed en kwaad, over de donkerte van de menselijke conditie. Goethe gaf al aan: “Sterf en kom tot leven.” Inzichten komen geleidelijk, alles is symbolisch en geschreven in code: breek de code en draai de sleutel 7 keer zeven maal om!

– John Algeo, vice- president van de TS,  was een van de hoofdsprekers. Hij gaf inleidingen over verschillende systemen waarmee de esoterische code te kraken zou zijn en als ware theosofische zoeker benaderde hij het gemeenschappelijke in 1. gnosis, 2. alchemie, 3. kabbala, 4. vrijmetselarij, 5. fantasieverhalen, mythes en legenden (natuurlijk o.a. Harry Potter!). Er was nog een toegift over de golden ratio en de Fibonacci- getallen. Heel toegankelijk en inleidend!

– Elisabeth Sahtouris, evolutiebiologe, gaf in 3 prachtige power- point presentaties een vurig betoog om ons als één mensheid te bekommeren om het welzijn van deze planeet, in een grenzenoverstijgende globale benadering. In feite is dit zeer theosofisch (de eenheid van leven), maar zij brengt de boodschap vanuit haar wetenschappelijke invalshoek en vindt daarmee ingangen in allerlei lagen van de maatschappij, o.a. zakenleven en spirituele stromingen: ze reist over de hele wereld. Haar thema was “Leren van de natuur om een wereldwijde familie tot stand te brengen; een ontmoeting van wetenschap en geest”. Een zeer inspirerende positieve en constructieve insteek om het wereldprobleem te lijf te gaan, na de mogelijk hard confronterende film van Al Gore “An Inconvenient Truth”. Haar boek Earth Dance, Living Systems In Evolution is een aanrader en zal indien mogelijk voor Theosofia gerecenseerd worden. Zie verder www.ratical.org/lifeweb en www.sahtouris.com.

238        Theosofia 107/6 · december 2006

– Ali Ritsema, voormalig voorzitter van de TVN en mede- directeur van deze school, gaf in drie sessies aan wat de mogelijkheden van de mensheid zijn om de esoterische code te kraken. Met exacte bladzij- vermeldingen uit De Geheime Leer en The Collected Writings van H.P. Blavatsky leidde zij de luisteraars door alle stadia van bewustzijnsontwikkeling van de mens en gaf ook aan wat er nog voor ons in het verschiet ligt.

De passages werden tijdens de presentatie geprojecteerd, zodat iedereen mee kon lezen. Een verademing om geen interpretaties van iemand anders óver de werken van HPB voorgeschoteld te krijgen, maar om gewoon eerst precies in de bronnen te lezen wat HPB precies noteerde en hierover daarna in gesprek te gaan. De geschriften van HPB brengen ware spiritualiteit…

– George Sivris, voorzitter van de Griekse afdeling van de TS, gaf een lezing over “het vinden van de sleutel tot theosofie”. Dit was een uitgebreid inleidend verhaal over theosofie, waarin hij ook J. Krishnamurti regelmatig citeerde.

– Het bleek weer eens duidelijk dat het niet zo heel vanzelfsprekend is dat men zich in een land openlijk met theosofie kan bezighouden. In Griekenland is dat soms moeilijk en in Hongarije moest men dat zelfs 40 jaar in het geheim doen. De Hongaarse afdeling viert volgend jaar haar 100- jarig (eigenlijk dus 140- jarig) bestaan.

– Er waren meer inleidingen, studiebijeenkomsten, er was gelegenheid voor deelnemers om een korte inleiding te houden, er was een stukje klassiek Grieks drama te zien in het Esotheater (een theatertje dat is opgezet door iemand van de theosofische vereniging), er was  een bezoek aan de Akropolis in Athene en er was een bezoek aan Eleusis, waar vroeger de inwijdingen in de Eleusische Mysteriën plaatsvonden.

Een geslaagde week! De volgende Europese School zal rond oktober 2007 gehouden worden in Schotland, bij Edinburg, en zal worden aangekondigd in Theosofia.

Loes Moreno Benseny- Frikken en Els Rijneker

De volledige mens, de mens die heel geworden is
(en daardoor ‘heilig’),
is degene die het universele met het individuele verenigt, de uniekheid van het moment
met de eeuwigheid van de cyclische wederkeer
van constellaties en uiterlijke situaties.

Lama Anagarika Govinda

Agenda Nederland

december 2006

16    studiegroep ‘Mahatma Brieven’

januari 2007

20    studiegroep ‘Geheime Leer’

februari 2007

17 studiegroep ‘Mahatma Brieven’

maart 2007

3    voorjaarsdag Naarden met dr. M. Bax, ‘Het web der schepping. Theosofie en kunst in Nederland van Lauweriks tot Mondriaan’.

17    studiegroep ‘Geheime Leer’

april 2007

14 studiegroep ‘Mahatma Brieven’

mei 2007

19    studiegroep ‘Geheime Leer’

juni 2007

16    studiegroep ‘Mahatma Brieven’

juli 2007

6 t/m 8 Zomerschool te Naarden

Voor nadere inlichtingen over genoemde activiteiten kunt u contact opnemen met de T.V.N.: 020-6765672.

Agenda buitenland

School of the Wisdom Adyar en 131e internationale conventie (alleen voor leden):

november 2006

6 t/m 17 ‘Spirituality in English Literature’, Director: Prof. R. C. Tampi

20 nov t/m 1 dec 2006 ‘Spirituality in Spanish Literature’, Director: Mrs. Dolores Gago

december 2006

4 t/m 15 ‘Spirituality in Marathi Literature’, Director: Dr. Satish Inamdar

26 t/m 31131ste internationale conventie

januari / februari 2007

4 jan t/m 5 feb ‘New Insights into the Yoga Sutras’, Director: Dr. Ravi Ravindra

juli 2007

14-18 100-jarig bestaan Finse afdeling en Europees Congres in Helsinki: “Compassion –  the Basis of Peace and Understanding”. Eregast is Internationaal Presidente Radha Burnier. Sprekers uit diverse landen.

Voor nadere inlichtingen over genoemde activiteiten kunt u contact opnemen met de T.V.N.: 020-6765672.