TVN Home » Tijdschrift Theosofia » Archief » 2007 » April » Rentmeesterschap van de wereld, Carin Citroen
carin Citroen

Rentmeesterschap van de wereld, Carin Citroen

Wat volgt is de verjaardagsboodschap van Annie Besant in 1923:

De mensen hebben op vele manieren God gezocht, maar niet gevonden, omdat zij verkeerd  zochten. Zij zochten hem in het woud en in het oerbos, in de woestijn en in een grot; zij zochten hem d.m.v. kastijding en marteling, door middel van kennis en argumenten, maar Hij ontsnapte hen steeds.

Op één plaats kan Hij zeker gevonden worden, daar waar zij Hem nooit zullen verliezen en dat is de plaats voorbij emotie en verstand, in de diepte van uw eigen Geest, die Hij waarlijk is. Daar verblijft Hij altijd in de Holte van het Hart, de verborgen God, het Licht voorbij het donker, de Eeuwige, die Kracht is en Liefde en Schoonheid. Vind hem daar, en daarna zul je hem overal zien, in elk mens, in elk dier, in iedere plant, in de ruimte die ons omgeeft in vreugde en verdriet, in genot en in kwellingen, zelfs in het donker van het kwaad en van de schaamte. Vereer hem in alle wezens; dien hem in alle noden; geef hem te eten in degenen die honger lijden, onderwijs hem in degenen die onwetend zijn; heb hem lief in degenen die niet beminnenswaardig zijn; maak van uw leven een tempel en van uw handelingen zijn offer. Dan zullen uw ogen eens de Koning in zijn Schoonheid aanschouwen, de hoogste manifestatie van God op aarde en u zult uitgroeien  tot de volmaakt geworden Mens, de goddelijke Mens.”

Carin Citroen was jarenlang secretaris van de internationaal voorzitter te Adyar.

52        Theosofia 108/2 · april 2007

Deze boodschap is niet alleen buitengewoon mooi, maar ook heel relevant voor onze tijd. Het doet ons denken aan het verhaal van de graal, toen ridders op hun vurige paarden door het land zwierven en zwakke en kwetsbare mensen zoals weduwen, wezen en bejaarden onder hun hoede namen. Dit graalverhaal is geen fantasie; het heeft een zeer diepe betekenis. De ridders van toen dienden de onderdrukte en niet bevoorrechte klassen en zo’n zelfde soort dienst kan op een eigentijdse manier verleend worden, omdat we nog steeds met vergelijkbare problemen te maken hebben. Slachtoffers van de seks ‘industrie’ en van kindermishandeling  en slavernij en diegenen die helemaal geen rechten hebben, kunnen worden gerehabiliteerd en lichamelijk worden geholpen. Maar toen Dr.Besant zei: ‘Geef hen wat ze nodig hebben, voed de hongerigen’ verwees ze niet alleen naar diegenen die lichamelijk honger hadden, maar ook naar hen die geestelijk honger hadden.

De zoektocht naar de graal is een zoektocht naar heelheid. De wereld is helemaal kapot gegaan; overal zijn er oorlogen, er is achterdocht, vergelding, haat enz.  Er is inderdaad een grote behoefte aan een zoektocht naar heelheid. De woorden heelheid, heiligheid en helen zijn met elkaar verbonden. Heel maken betekent dus genezen. Vroeger waren de mensen heel sterk van mening dat je zelf de ziekte aantrok door je gedachten, de manier waarop je leefde, door je gedrag enz., dat ziekte werd veroorzaakt door jezelf. Vanuit de theosofie en de wet van karma gezien, is dat zelfs tegenwoordig nog zo. We hebben de mond vol van bacteriën en besmettelijke ziekten, maar wat is karma anders dan de vergelding van fouten uit het verleden, die zich vaak uitdrukken als ziekte of erg moeilijke omstandigheden?

In onze zoektocht naar heelheid, vraagt de oproep van Annie Besant om ‘hun noden te dienen, de hongerigen te voeden en de onwetenden te onderwijzen’  van ons een heel dringend antwoord en hoe we dat doen is geweldig belangrijk. Het is absoluut noodzakelijk dat elk lid van de T.V. studeert, nadenkt en heel diep duikt in de vraag wat er kan worden gedaan om deze zieke wereld te helpen. Heel nauwkeurig onderzoek (tijdens onze rustige momenten) van de problemen waarmee we in de hele wereld geconfronteerd worden en hun relatie met de opgaven en moeilijkheden in het leven, is de enige manier om onszelf voor te bereiden en de situatie in al haar complexiteit te leren begrijpen. Dit zal ons ook helpen om eenvoudige en beknopte antwoorden te geven als ons vragen over deze materie worden gesteld. Hoe eenvoudiger en beknopter het antwoord, des te beter.

Te enthousiaste leden van de Theosofische Vereniging kunnen, hoewel ze het goed menen, de  onderzoeker volledig overvallen en in de war brengen. Een boer zal nooit een hele zak met zaad in een hoekje van zijn stuk land leeg strooien, omdat hij weet dat die zaden elkaar zullen verstikken en dat de meeste, zo niet alle zullen doodgaan. Luister zorgvuldig naar de vraag die gesteld wordt en beantwoordt deze zo kort en duidelijk als je kunt. Handel, wanneer deze gevolgd wordt door een andere vraag, daarmee ook op dezelfde manier en denk eraan dat, waar één enkel zaadje op kan bloeien, een hele zak zaden die op dezelfde plaats gezaaid is, de oogst zal verstikken.

Het is absoluut noodzakelijk dat elk lid van de T.V. studeert, nadenkt en heel diep duikt in de vraag wat er kan worden gedaan om deze zieke wereld te helpen.

Theosofia 108/2 · april 2007        53

Heel vaak gaat de deur van het onderzoek op een onverwachte manier open. Het kan b.v. in de wachtkamer van de tandarts gebeuren, wanneer iemand vraagt: ‘Waar laat u uw jurken maken? ‘ Uit zo’n eenvoudig begin kan er zich een gesprek ontwikkelen. Of wanneer men aan het winkelen is en even een kop koffie gaat drinken, kan de vraag gesteld worden: ‘Uit welk land komt u; vindt u het prettig hier, waar woont u?’ Antwoord zo kort en duidelijk als u kunt. Mensen die niet geïnteresseerd zijn in theosofie willen misschien alleen een gesprek met u en over hun eigen problemen praten, maar zelfs dan kun je hen helpen.’

Zoals Dr. Besant zei (Dharma blz.15) ‘Plaats je eigen ideaal zo hoog als je kunt. Maar dring je ideaal niet op aan je broeder, de wet van zijn groei kan volkomen anders zijn dan die van jou. Leer de tolerantie die ieder mens helpt om te doen wat goed voor hem is, en wat zijn aard hem aanspoort te doen. Laat hem in zijn waarde, als je hem helpt. Leer zodanige tolerantie te verwerven dat zij bij niemand afkeer opwekt, hoe zondig hij ook is en dat zij in ieder mens een godheid aan het werk ziet en dat zij naast hem staat om hem te helpen bij het onderwijzen van deze jonge ziel, i.p.v. een leer van zelfopoffering te prediken die zijn bevattingsvermogen totaal te boven gaat.’

Dit is het beste advies wat ik ooit ben tegengekomen – ‘Laat hem in zijn eigen waarde (maar) help hem.’ Help hem zoals iemand zijn broer zou helpen, met een open denkvermogen en geduld. Die persoon kan onmiddellijk herkennen dat hij er een vriend bij heeft gekregen en zal misschien dankbaar zijn voor het vriendelijke advies dat hij kreeg. Zelfs dieren weten wanneer men hen niet mag. Maar als zij zich geliefd voelen, wordt die vriendelijkheid onmiddellijk beantwoord en – of men het nu prettig vindt of niet – zij worden onmiddellijk de trouwe verdediger van hun pas gevonden vriend.

Terugkomend op het verhaal over de graal – de koning was gewond en ziek, hetgeen een onvruchtbaarheid van de geest symboliseert. Dat komt tegenwoordig zo veel voor in onze wereld. Om het kasteel heen was het land van de koning braak komen te liggen, hetgeen er op duidt dat de geestelijke toestand van de koning zich geprojecteerd had op de gewone wereld om hem heen en aangezien zijn ziekte, duidelijk zijn geestelijke conditie, niet verzorgd werd, kon de aarde zelf niet meer heel gemaakt worden. Is dit niet precies de toestand waarin we ons tegenwoordig bevinden? Onze wereld lijdt aan een collectieve psychische wond, die een ziekte veroorzaakt die HEBZUCHT heet. Deze heeft een steriliserend effect, omdat zij totaal niet geïnteresseerd is in de schade die zij de natuur en al haar schepselen  berokkent. Eeuwenoude bomen en hele bossen worden omgehakt; zelfs zeldzame regenwouden waarvan er verhoudingsgewijs weinig over zijn, verdwijnen snel. Wilde dieren worden in een onrustbarend tempo gedood, niet alleen door stropers, maar ook door het slechte plannen van wegen. Verder is de enorme hoeveelheid kunstmest en giftige spuitbussen die gebruikt wordt om planten tegen insecten te beschermen het grondwater ingesijpeld en vergiftigt zij bronnen en drinkwater. Grote delen van Zuid-Frankrijk en andere landen zijn al woestijnen of braak liggend land geworden. Dieren worden mishandeld en dagelijks bij duizenden geslacht, terwijl zij in verschrikkelijke angsten en pijnen sterven, omdat het productieschema niet voldoende tijd toelaat om hen elektrisch te verdoven. Zij zijn dus volledig bij bewustzijn als hun huid gevild wordt. Laat het voldoende zijn om te herhalen wat de acteur zei die de rol van boer Hoggins speelde in de film Babe: ‘Tijdens het maken van de film heb ik de beslissing genomen om geen dierlijke producten meer te eten. Als iemand zich ook maar zou realiseren wat het bedrijfsmatig boeren behelst, dan zouden ze nooit meer vlees aanraken. Ik was zo geraakt door hun intelligentie, hun vermogen om plezier te maken en de persoonlijkheid van de dieren waarmee ik aan Babe werkte, dat ik tegen het eind van de film veganist was… Ik eet nu niets meer wat weg zou rennen, huppelen, vliegen of zwemmen, als zij dat konden.’

Leer de zodanige tolerantie te verwerven dat zij bij niemand afkeer opwekt, hoe zondig hij ook is en dat zij in ieder mens een godheid aan het werk ziet.

54        Theosofia 108/2 · april 2007

Overal waar hebzucht is, bestaat geen liefde en zonder liefde is de zoektocht naar heelheid zinloos. Steeds weer horen we aankondigingen via de radio en televisie dat de kloof tussen rijk en arm constant groeit. Toch zijn er mensen die 20 miljoen dollar betalen om het plezier en de opwinding te ervaren van een reis met een ruimtevaartuig. Terwijl de uitzichtloze armoede in de wereld niet tot hen doordringt, wordt de ruimtevaarder zeer geprezen door zijn vrienden en de media, omdat hij zoveel moed toonde! Wat is moed? Wat is liefde? Wat is mededogen? Moed heeft niets te maken met oorlog, doden of het verrichten  van 20 miljoen stunts! Liefde is niet een ander woord voor seks! Wat mededogen betreft – de overheersende mening van het merendeel van de politici en hun vriendjes schijnt te zijn dat de onderbedeelden niet doodgeschoten of bemind hoeven te worden, omdat ze toch wel zullen sterven aan een lege maag. Het zijn er duizenden en hoe meer ze zichzelf opruimen, des te minder geld er nodig is om hen te helpen! Er zijn grote sommen geld beloofd aan de ontwikkelingslanden, b.v. aan Afghanistan, om hen te helpen met het weer opbouwen van de infrastructuur. Maar zijn de beloofde bedragen ooit volledig betaald? Of wordt het systeem van goedschiks of kwaadschiks weer gebruikt? Geeft de wereld er ook maar iets om? De leringen van de Oude Wijsheid zijn onder het tapijt geveegd door veel modern gezinde mensen, die begeesterd zijn door de magie van de wetenschap waarvoor zij eerbiedig het hoofd buigen. Tenslotte kunnen deze knappe mensen klonen en allerlei soorten dingen doen, wanneer zij in hun laboratoria aan de transformatie van de natuur werken. Genetisch manipuleren is de nieuwe hype tegenwoordig; en wat een hype is het. George Wald, Nobelprijswinnaar in de geneeskunde en professor in de biologie aan de universiteit van Harvard heeft geschreven:

Overal waar hebzucht is, bestaat geen liefde en zonder liefde is de zoektocht naar heelheid zinloos.

Theosofia 108/2 · april 2007        55

(Genetisch manipuleren) confronteert onze samenleving met problemen die nooit eerder zijn voorgekomen, niet alleen in de geschiedenis van de wetenschap, maar van het leven op aarde. Het plaatst de mogelijkheid in de handen van de mens om levende organismen opnieuw te ontwerpen, organismen die het voortbrengsel zijn van zo’n drie miljard jaar evolutie … Tot nu toe hebben levende organismen zich erg langzaam ontwikkeld en nieuwe vormen hebben volop de tijd gehad om zich te vestigen. Nu worden hele proteïnen in één klap in geheel nieuwe associaties ingebracht waarvan men de gevolgen niet kan voorspellen …. In deze richting voortgaan kan niet alleen dom zijn, maar ook gevaarlijk. Het zou in potentie nieuwe dier- en plantenziekten kunnen voortbrengen en nieuwe bronnen van kanker en totaal nieuwe epidemieën.

Het probleem is dat veel wetenschappers marionetten zijn, met lichaam en ziel aan een automaat gebonden en hun gevaarlijke en onverantwoordelijke dans opvoeren voor het rinkelen van geld, dat door organisaties als Monsanto gegeven wordt. Als we deze wereld gezond willen maken, moeten we er hard aan werken om de oude waarden weer te laten zien, vooral nu, nu de meerderheid van de mensen ze als ouderwets beschouwen. We moeten misschien wel de begrippen waarheid, schoonheid, liefde en mededogen weer invoeren. Graaf Tolstoy zegt:

Mededogen is één van de meest kostbare vermogens in het menselijk hart. Als iemand medelijden heeft met het lijden van een levend wezen, dan vergeet deze persoon zichzelf en begrijpt hij wat tegenslag is. Door zijn gevoel maakt hij zich los uit zijn isolement en krijgt hij de mogelijkheden om zijn bestaan te verenigen met dat van andere levende wezens. Mededogen is de Wet der Wetten in het universum. Het is de Wet van Harmonie en Eenheid van alle leven, met alle bewuste wezens. Alleen wanneer we dat echt begrijpen, zal er een nieuwe benadering van het leven in ons beginnen te dagen, vanuit een dieper niveau van ons zijn. Dan zullen we absoluut weigeren om deel te nemen aan het misbruik en het verraad van de natuur. Heeft de natuur ons ooit verraden? Wordsworth zegt:


De natuur verried nooit

het hart dat haar liefhad;

het is haar voorrecht

om door alle jaren heen

dit leven van ons te leiden

van vreugde naar vreugde.

Een hart dat liefheeft is een hart dat geeft, niet met een bepaald doel erachter, om er iets voor terug te krijgen: dat is politiek. We kunnen geen politici zijn hier in de Theosofische Vereniging, maar we kunnen dienaren zijn. Je kunt niet liefhebben als je niet dient – dienen niet in de zin van ‘voor wat hoort wat’, maar met je hele hart. Wij zullen alleen waardige dienaren zijn die de ziekte van de koning verzorgen, wanneer we ophouden de aarde te exploiteren voor zelfzuchtige doeleinden en haar, onze zorgende moeder, onze geduldige moeder, met grote eerbied liefhebben. Dan zal de natuur onze verandering van ideeën vieren en daarop antwoorden door zich weer in een sappig groen en met bloemen bedekt land te ontwikkelen, waar voedsel in overvloed zal groeien voor iedereen en waar dieren kunnen grazen en vriendelijk behandeld zullen worden als onze jongere broeders. Wanneer zullen mensen begrijpen dat rentmeesterschap van de wereld een heel serieuze verantwoordelijkheid is, die we moeten delen?

56        Theosofia 108/2 · april 2007

Een heel oud occult spreekwoord zegt dat ‘hij die lering wil trekken uit de Wijsheid van het Universeel denkvermogen, dit moet bereiken door de gehele mensheid heen zonder onderscheid van ras, huidskleur, godsdienst of sociale status.’ Deze grondregel is typisch voor het oude Egypte, waar het idee ook bestond dat: ‘Als de Goden op de juiste tijd werden aangeroepen, zij daadwerkelijk van de sterren zouden afdalen en de Goddelijke natuur in de mens zouden wekken.’ Maar natuurlijk zouden ze alleen die individuen en groepen opwekken die zich volledig hadden voorbereid door zuivering van zichzelf en door altruïstische daden. Wanneer de leden van deze Vereniging heel goed nadenken over dit onderwerp van heelheid, van het genezen van de huidige situatie, niet alleen gedurende de tijd die zij vrij houden voor meditatie, maar op elk moment, dan kan het gebeuren dat aan onze gedachtekracht een nog grotere kracht wordt toegevoegd en wel op zo’n manier dat de natuur van de aarde haar natuurlijke geluk en schoonheid weer zal weerspiegelen.

Uit: The Theosophist, juni 2003
Vert.: EKB

De houding van de theosoof zou altijd

die van een leerling in het leven moeten zijn:

‘Wat heeft deze mens of die omstandigheid mij te zeggen, wat moet ik leren van dit probleem?’

Op deze manier zouden we naar het leven moeten kijken en als we dat zouden doen,

dan zouden we er zo in geïnteresseerd raken,
dat we geen tijd zouden hebben

om er over te oordelen,
of om kwaad over iemand te spreken,
ons leven zou een leven van wijsheid worden.

A. Besant