Annie Besant

Wie het leven van Annie Besant bestudeert, kan niet anders dan erkennen dat het woord ‘strijder’ haar volkomen typeert. Niet alleen de biografie van Annie Besant zelf, het verhaal van haar leven tot 1891 laat dit zien (1), maar ook de andere publicaties over haar leven o.a. ‘Annie Besant – A Character Sketch’ door W.T. Stead (2) en ‘A short Biography of Annie Besant’ door C. Jinarajadasa (3) en vele andere getuigen hiervan. In the Garden of Remembrance op het Internationaal Theosofisch Centrum in Naarden ligt een oude verweerde steen. Er staat een naam ingebeiteld: ‘Annie Besant, Warrior’ – (strijder) en de data van haar geboorte en overlijden.

Wie was Annie Besant?

Annie Wood werd op 1 oktober 1847 in Londen geboren. Zij was zowel van Engelse als van Ierse afkomst, maar zij voelde zich een Ierse. Zij was een gelovige christelijke vrouw toen zij in 1867 met dominee Frank Besant trouwde, maar geleidelijk aan begon zij steeds meer vragen te stellen over de christelijke dogma’s en tenslotte besloot zij de kerk te verlaten. Zij werd een vrijdenker. De breuk met de kerk was ook de aanleiding tot haar echtscheiding. Zij nam hun dochter mee, maar moest haar tenslotte toch afstaan aan Frank Besant. Hun zoon was al bij zijn vader gebleven. Later in hun leven zouden de kinderen zelf het contact met hun moeder herstellen.

Het leven van Besant

Annie Besant werkte in de vrijdenkersbeweging nauw samen met Charles Bradlaugh. Zij schreven allebei artikelen, onder andere over geboortebeperking, hetgeen dat in die tijd ongehoord was. Vanaf 1879 studeerde Annie Besant aan de universiteit van Londen in diverse wetenschappelijke vakken. Zij gaf in die periode ook veel lezingen aan arbeiders, bijvoorbeeld over de Franse Revolutie. In 1885 kwam zij in aanraking met de Fabian Society, waar zij met de auteur Bernard Shaw samenwerkte. In datzelfde jaar trok zij zich ook het lot aan van de meisjes die voor een zeer laag loon en onder moeilijke omstandigheden in een luciferfabriek werkten. Zij leidde hun staking en door haar opmerkelijke optreden waarbij zij voor betere omstandigheden en een goed loon pleitte, werd zij een nationale figuur. Haar socialistische opvattingen zorgden er echter ook voor dat zij vele oude vrienden verloor.

Zoektocht naar de waarheid

Geleidelijk aan begon haar interesse te verschuiven naar hypnose, spiritualiteit en het leven na de dood. Het hoorde allemaal bij haar zoektocht naar waarheid. Toen zij eens aan het werk was en wat wegmijmerde bij het overdenken van alle teleurstellingen die zij ondervonden had bij haar zoektocht naar waarheid, hoorde ze plotseling een stem die zei: ‘Ben je bereid om alles op te geven om de Waarheid te leren kennen?’ Onmiddellijk zei ze: ‘Ja, Heer.’ Ze wist niet wie er gesproken had, maar het was dezelfde stem die ze al eens eerder gehoord had, toen ze in ernstige huwelijksproblemen was. (Opmerkelijk is dat haar naam in de Mahatma Brieven werd genoemd, nog vóórdat zij in contact was gekomen met de Theosophical Society. Zij viel toen al op door haar toewijding en altruïsme.) (4)

Een paar dagen later kreeg ze het verzoek van de heer Stead, hoofdredacteur van de ‘Review of Reviews’ om een boekbespreking te maken over ‘De Geheime Leer‘ van Helena Petrovna Blavatsky. (5) Ze begon te lezen en het was alsof er plotseling een lang verloren gegane synthese van waarheid door haar heen flitste. Zij vroeg of ze de auteur mocht interviewen en vanaf het moment dat zij mevrouw Blavatsky voor het eerst zag veranderde haar hele leven. Het nieuwe licht dat zij had ontvangen, inspireerde haar meer dan wat ook om de wereld te dienen. Alleen ging het haar nu niet zozeer om de verschillende problematische situaties in de wereld aan het licht te brengen, alswel om de wortel van alles bloot te leggen en ermee om te gaan vanuit het licht van de wetten die het hele bestaan regeren.

Lid van de Theosophical Society

Annie Besant werd lid van de Theosophical Society in 1889. Al snel werd zij leerling van mevrouw Blavatsky en werkte zij op het kantoor van de T.S. in Engeland. Zij was een briljante spreekster en schrijfster over theosofische onderwerpen. In 1890 ontmoette zij C.W. Leadbeater met wie zij vele boeken schreef of bestaande theosofische boeken uitdiepte en van commentaar voorzag. Ook vertegenwoordigde zij in 1893 de T.S. op het Wereld Parlement van Godsdiensten in Chicago. Na het overlijden van Kolonel Olcott in 1907 werd Annie Besant voor 7 jaar tot Internationaal President van de T.S. gekozen. Nog driemaal daarna werd zij in dezelfde functie herkozen (1907-1933). Hoewel Annie Besant zeer spiritueel was, wilde zij dat de theosofie toch vooral ook praktisch zou zijn. In 1908 werd de Theosophical Order of Service (TOS) opgericht, die zich bezighield met maatschappelijke hulpverlening, waar dat nodig was. Op ander gebied o.a. bij de gemengde vrijmetselarij werd geprobeerd om d.m.v. symboliek en ceremonie mensen die daarvoor gevoelig waren, de theosofie in hun belevingswereld te doen opnemen.

Een nieuwe periode

Een nieuwe periode in haar leven brak aan toen zij kennis maakte met twee jongens van veertien en elf jaar. Vooral in de oudste jonge zag zij ongekende mogelijkheden. Hij zou het voertuig worden van een groot wereldleraar. De jongens werden door hun vader onder de hoede gesteld van Annie Besant. Toen Krishnamurti volwassen werd, bleek hij inderdaad over een uitzonderlijk spiritueel inzicht te beschikken. Hij had een onafhankelijke geest en verschilde over meerdere zaken van mening met de theosofen. Hij is tenslotte zijn eigen weg gegaan, maar hij bleef altijd dankbare en dierbare herinneringen aan Annie Besant houden.

Haar invloed in India

Vanaf 1909 werkte zij een aantal jaren intensief aan het afschaffen van het kinderhuwelijk en probeerde zij het klassenstelsel in India te hervormen. Annie Besant hield met heel haar hart van India en ze zag wat nodig verbeterd moest en kon worden. Zij bracht de mensen in India weer in contact met hun eigen religieuze wortels. Zij kende geen Sanskriet, maar toch had ze een onvoorstelbare kennis van de religieuze filosofie van India. Zij werkte samen met Bhagavan Das aan o.a. één van de eerste vertalingen van de Bhagavad Gita in het Engels. In 1913 betrad Annie Besant de Indiase politieke arena. Zij pleitte voor de status van zelfbestuur voor India binnen het Gemenebest. Zij begon een krant om zo veel mogelijk mensen te kunnen bereiken (en beïnvloeden). In Europa woedde de eerste Wereldoorlog 1914 – 1918: Engeland had andere zorgen aan het hoofd dan meer vrijheid voor India. Annie Besant werd in 1917 als politiek gevangene vastgehouden. De reactie van de Indiase bevolking was echter zo sterk, dat men haar na drie maanden weer vrij moest laten. Engeland werd gedwongen zijn politiek t.a.v. India te wijzigen. Annie Besant werd daarna gekozen tot voorzitter van het Nationale Congres van India. Hoewel dit een erefunctie was (van vier dagen vergaderen per jaar) maakte Annie Besant er een functie van met uitvoerende macht. Zij bekleedde deze functie drie jaar, maar verloor hem weer door een meningsverschil met Mahatma Gandhi. Zij bleef echter de grootste achting voor hem houden en hij voor haar. Annie Besant kon zich nu weer meer met spiritualiteit bezighouden, maar haar liefde voor India en de mensen van dit grote land bleef. In 1925 kwam er, o.a. door haar toedoen, een voorstel voor de ‘Commonwealth of India Bill.’ Hoewel dit voorstel uiteindelijk niet geaccepteerd werd, (zij vroeg volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen m.b.t. politieke vertegenwoordiging) had zij wel een bewustwordingsproces over dit onderwerp in gang gezet. De tijd was er echter nog niet rijp voor.

De Padvinders Beweging

In 1917 was Annie Besant begonnen aan de organisatie van de Padvinders Beweging in India. Dat gebeurde echter tegen het advies van Baden Powell (hoofd van de wereldwijde padvindersbeweging) in. Hij was van mening dat er te weinig Britse leidinggevenden voor de padvinders waren in India. Annie Besant was daarover zeer ontstemd. Zij zag dat als een bewijs van het Engelse superioriteitsgevoel. Het was haar ervaring dat ook de mensen van India de kwaliteiten bezaten om jongeren te organiseren en te begeleiden. Door de padvinderij heeft Annie Besant ontelbaar veel jongeren gestimuleerd tot zelfstandigheid en een positieve bijdrage aan de maatschappij geleverd. Ook Baden Powell erkende dit en in 1932 werd zij daarvoor door hem geëerd met de onderscheiding van de Zilveren Wolf.

Het einde van haar leven

Op het eind van haar leven namen de krachten van Annie Besant af. Anderen namen haar nu veel werk uit handen. Zij was Internationaal President van de Theosofische Vereniging van 1907 tot 1933. De ‘moeder’ van India overleed op 20 september 1933 in Adyar. Er waren toen 45.000 actieve leden in de Theosofische Vereniging.

Verdiep uzelf in het leven van deze belangrijke theosoof

Annie Besant was één van de belangrijkste theosofen, die zich inzette voor rechtvaardigheid, gelijkheid en de bevordering van spirituele ideeën. Haar werk heeft een blijvende invloed op het theosofisch gedachtengoed en de studie van godsdienstwetenschappen. Ontdek de werken van Besant en bestel ze in onze boekhandel. Daarnaast vindt u op onze website een breed aanbod aan online literatuur, zoals artikelen en brochures.

Noten

1.   Annie Besant, An autobiography, T. Fisher Unwin Ltd, London, 1893.

2. W.T. Stead, Annie Besant, a Character Sketch, The Theosophical Publishing House, Adyar, 1946.

3. C. Jinarajadasa, A short Biography of Annie Besant, The Theosophical Publishing House, Adyar, 1932.

4. A. Trevor Barker (samensteller), De Mahatma Brieven aan A.P. Sinnett, Theosophical University Press, 1979, Den Haag, 451

5. Annie Besant (review), Madame Blavatsky on the Secret Doctrine, Pall Mall Gazette April 25, 1889, (zoals ook gepubliceerd in ‘The Annie Besant Centenary Book 1847 – 1947’,  Adyar, 38)

EKB