Er zijn mensen die studie verwerpen met het argument dat men moet leven in het Nu, en dat men zo rechtstreeks de Verlichting cq. Bevrijding bereiken kan.
Theosofen erkennen het belang van leven in het Nu en praktiseren dit ook, terwijl zij tegelijkertijd het belang van studie niet uitsluiten.
Zij volgen het adagium “Theosofie bestaat uit Studie, Meditatie en Dienstbaarheid“.
In het boek De Mens, God en het Universum van I.K. Taimni legt de auteur het belang van studie duidelijk uit. Hier volgt zijn betoog op de pagina’s 109 en 110 Het is een passage uit het hoofdstuk De Monade en de Logos.
De relatie tussen de Jivatma en Paramatma, of de individuele ziel en God, is één van de mysteries van manifestatie en een filosofisch probleem. Zij kan niet onder woorden worden gebracht, niet worden uitgelegd, maar kan wel worden gerealiseerd in de diepten van ons bewustzijn. Zij wordt in feite beschouwd als het laatste geheim dat aan een menselijk wezen wordt medegedeeld, en dat hem bevrijdt uit de banden van menselijke beperkingen en illusies, dat hem tot een Jivanmukta maakt.
Maar het feit dat een mysterie het menselijk begrip te boven gaat betekent niet dat we er niet over zouden mogen nadenken en niet zouden moeten proberen om er zo goed mogelijk inzicht in te krijgen binnen de grenzen van het intellect.
Mensen die al te lichtvaardig vertellen over de nutteloosheid van de moeite om inzicht te krijgen, voor zover dit mogelijk is in deze transcendente werkelijkheden van het spirituele leven, zijn zich er niet van bewust dat men niets helemaal echt kan kennen, zelfs de eenvoudigste dingen niet waar men dagelijks mee te maken heeft en waar men mee omgaat. Want alles is uiteindelijk geworteld in het Ene en daarom kunnen wij, tenzij we het geheel kennen, geen enkel deeltje daarvan werkelijk kennen en in het juiste perspectief plaatsen. De enige consistente houding die zulke mensen kunnen aannemen is zwijgen, ophouden zich te verwonderen en zich volledig te onthouden van de moeite om ook maar iets te begrijpen, nog het minst van al, de zaken die het innerlijke leven betreffen.
Een beetje nadenken zal de absurditeit van deze houding tonen, en ook de passieve conditie van denken waartoe zij uiteindelijk zal leiden. Juist omdat mensen zich verwonderen over de mysteries van het leven en zij enthousiast oplossingen zochten voor de diepere levensproblemen, werden zij ertoe gebracht om diep in hun geest te graven. En terwijl zij de noodzakelijke technieken ontwikkelden om de fenomenen van de geest te onderzoeken, slaagden zij er uiteindelijk in om de diepere mysteries van het leven te ontrafelen, en dat niet alleen, maar ook om de Werkelijkheid te ontdekken die het hart van deze mysteries vormt.
Hoewel wij thans in theorie iets weten over deze mysteries, als resultaat van de ontdekkingen die de grote pioniers op dit gebied hebben gedaan, moet iedere individuele mens deze stadia doormaken van verwondering, nadenken, proberen te begrijpen, en praktische onderzoeksmethoden toepassen, voordat hij deze mysteries van het innerlijke leven door rechtstreekse realisatie kan ontrafelen. Deze mysteries intellectueel proberen te doorvorsen is louter een eerste en noodzakelijke stap in de zoektocht, en op voorwaarde dat wij op dat punt niet ophouden, is deze zoektocht voorbestemd om te leiden tot de overige achtereenvolgende stappen. Dus als iemand bij zichzelf merkt dat hij deze houding van gedachteloze berusting tegenover de vraagstukken van het leven inneemt en aanbeveelt, dan moet hij zich afvragen of zijn uiterlijke filosofische instelling niet louter een dekmantel is voor mentale luiheid en onverschilligheid tegenover deze vitale levensproblemen.
Zie verder I.K. Taimni De Mens, God en het Universum