Door Massimo Pigliucci, vertaald door Ruud van der Plassche.

239 Pagina’s | Vierde druk 2017 | Softcover | Uitgeverij Ten Have, Utrecht | ISBN: 9789025905675 

Engels origineel: How to be a Stoic; Using Ancient Philosophy to Live a Modern Life | Published in 2017 | Basic Books, New York.

Toen Massimo Pigliucci de vijftig naderde, werd hij overvallen door grote levensvragen en het besef van zijn eigen sterfelijkheid. Dat stimuleerde hem zich te verdiepen in de praktische filosofie van de stoïcijnen, die uitstekend lijkt te passen bij seculiere Westerlingen. Ze leert je te concentreren op datgene wat binnen je macht ligt een een zekere gelijkmoedigheid te bereiken. In zijn boek combineert Pigliucci een glasheldere uitleg van deze tijdloze filosofie met persoonlijke voorbeelden. Ook formuleert hij twaalf leefregels voor de ‘moderne stoïcijn’.

Afkomstig uit Hoofdstuk ‘Aanhangsel – De Hellenistische Scholen in Praktische Filosofie’ (p. 219):

” Stoïcisme: Zeno van Citium, de stichter van het stoïcisme kreeg zijn eerste filosofisch onderricht van Crates, die een cynicus was en leerling van Diogenes van Sinope. Zoals de lezer inmiddels bekend zal zijn, sloeg het stoïcisme een brug tussen aristotelisme en cynisme, terwijl het zich tegelijkertijd sterk afzette tegen het epicurisme. De stoïcijnen erkenden met de cynici dat deugdzaamheid zowel noodzakelijk als voldoende is voor geluk, namen tevens van de peripatetici over dat daar toch ook een zekere aandacht voor uitwendige goederen voor nodig is, waar ze vervolgens een onderverdeling aanbrachten in neutrale zaken, die wel of juist niet de voorkeur verdienen. Deze mogen dan respectievelijk nagestreefd of vermeden worden, zolang ze geen afbreuk doen aan je integriteit of karakter. “

Door Miriam van Reijen.

167 Pagina’s | Uitgegeven in 2016, vierde druk | Softcover | ISVW Uitgevers, Leusden | ISBN: 9789491693830.

Mensen lijden emotioneel niet door andere mensen of door de dingen die hen overkomen, maar door hun eigen gedachten daarover. Het zijn irrationele gedachten, die negatieve emoties als irritatie, angst, teleurstelling, jaloezie en schuldgevoel veroorzaken. Daarom kan kritisch denken (filosoferen) hier verandering in brengen. Dit soort emoties heeft bovendien geen enkele positieve functie, ze betekenen alleen lijden. Inzicht en ambitie en moed kunnen meer tot stand brengen.

Wie in plaats van een lijder (passief) een leider (actief) wil worden, kan terecht bij de Stoïcijnse Levenskunst van Epictetus, Epicurus, Sartre, Seneca en Spinoza. Daarbij hoort ook het keuzes maken zonder nodeloze onzekerheid en gepieker vooraf en zonder zinloze spijt- en schuld-gevoelens achteraf. Miriam van Reijen legt uit, ook aan de hand van alledaagse voorbeelden, hoe het mogelijk is om te leven zonder emoties als irritatie, schuldgevoel en teleurstelling.

Afkomstig uit Hoofstuk 1 – ‘Praktische Filosofie’ (p. 33):

” De stoïcijnse filosofen waren juist kosmopolieten, wereldburgers, voor wie alle mensen fundamenteel gelijk waren. Ze gingen uit van de rede, de logos, waaraan alle mensen deelhebben. Stoïcijnen gaan ervan uit dat de ongewenste, vervelende, schadelijke passies (lijden!) niet noodzakelijk zijn en dat je deze kunt verminderen en zelfs voorkomen door een andere manier van denken. Dat kan volgens hen omdat ze ook uit een bepaalde manier van denken ontstaan. Stoïcijnen hebben dus – en ik kan niet dit genoeg benadrukken – niets tegen ‘goede’ gevoelens, die volgens hen – anders zouden ze er als filosoof niet mee bezig zijn – gebaseerd zijn op redelijke ofwel ware gedachten. Integendeel, als gedachten aan een kritisch onderzoek worden onderworpen, zoals Socrates al bepleitte, en irrationele gedachten worden vervangen door rationele gedachten, komen andere gevoelens in de plaats van de ongewenste. Het niet hebben van die ongewenste passies is de toestand van de ‘apatheia’. “

Door Rymke Wiersma.

209 Pagina’s | Uitgegeven in 2011 | Softcover | Uitgeverij Atalanta, Utrecht | ISBN: 9789073034440.

De Stoicijnen en andere Klassieke Filosofen als Bron van Inspiratie voor Geluk en een Mooiere Wereld.

Bij Stoïcisme wordt meestal eerder gedacht aan het verdragen van de wereld dan aan het veranderen ervan. Toch is een stoïcijnse levenshouding bij uitstek een actieve houding, met als doel ‘goed’ te leven. De stoïcijnen waren hun tijd ver vooruit met hun ideeën over gelijkheid tussen mensen, kosmopolitisme en de ontkenning van het bestaan van belangentegenstellingen. Deze en andere ideeën uit de stoïcijnse ethiek zijn zowel uitdagend als ondersteunend, niet alleen bij het streven naar persoonlijk geluk, maar ook bij het verbeteren van de wereld, dat wil zeggen de onderlingen verhoudingen tussen mensen. We kunnen dus op minstens twee manieren inspiratie putten uit de Oude Stoa: door te leren ‘stoïcijns’ met tegenslag om te gaan, en door kennis te nemen van de stoïcijnse invulling van het goede leven.

Niet alleen de stoïcijnen, maar ook de atomisten, de cynici en de skeptici vormden een inspiratiebron voor de notities in dit boek. Een boek over persoonlijk geluk en wereldverbeteren en hoe die twee elkaar kunnen versterken in plaats van in de weg zitten. Het echte geluk wordt niet veroorzaakt door omstandigheden, maar door denkactiviteit. Het wordt niet bereikt door consumeren of navelstaren, maar door actieve inzet om goed te leven, en dus door de inzet voor een betere wereld. Toch is er minstens een zeer gunstige omstandigheid die je kunt treffen, en dat is in aanraking te komen met het stoïsch gedachtegoed.

Afkomstig uit Hoofdstuk VI – ‘Kosmopolitisme, Vriendschap en Samenleven’ (p. 49):

Samenleven

” Ook over het samenleven werden uitspraken gedaan. ‘Wijzen hebben geen wetten nodig’. Dat idee was al vaker geopperd. Xenokrates (van de Akademia, de school van Platoon, ca. 396 – 314) beweerde: ‘Degenen, die oprecht naar wijsheid streven doen vrijwillig wat de anderen doen gedwongen door de wet’. En Aristippos (de eerder genoemde hedonist) zegt in dezelfde trant: ‘Als alle wetten zullen worden opgeheven, zullen wij filosofen onveranderd voortleven’. Zenoon schreef in zijn Politeia: Niet-wijzen kunnen ook geen staat vormen; alleen een staat van wijzen verdient onze belangstelling’. Bij Platoon wordt de stad bestuurd door wijzen (mannen en vrouwen), in Zenoon’s Politeia is iedereen wijs en regeert niemand over anderen. Wijzen hebben geen heersers en geen wetten nodig, want wijzen handelden weloverwogen, op grond van eigen inzicht. Dit is Zenoons uiteindelijke ideaal: een wereldcommune van wijzen’. “

Marcus Aurelius Antoninus (121 – 180)

200 pagina’s | Hardcover gebonden | Ankh-Hermes, Deventer | ISBN: 9789020208726

Marcus Aurelius, Romeins keizer van 161 tot 180, wordt beschouwd als de laatste grote vertegenwoordiger van Stoa, een filosofische stroming in de klassieke oudheid. Tijdens zijn veldtochten hield hij een filosofisch dagboek bij. Deze persoonlijke aantekeningen laten hem zien als een van de nobelste figuren uit de klassieke oudheid. Marcus Aurelius’ stoïcisme is vooral een praktische levensfilosofie.
Overpeinzingen bevat een gevarieerde collectie fascinerende spirituele ontboezemingen en overdenkingen, die ook heel inspirerend kunnen zijn voor de mens die in de 21e eeuw op zoek is naar zingeving en verlichting. Tijdloze wijsheid.